Brülör çeşitleri ele alındığında çalışma prensibine göre olan sınıflandırmaları da incelemek gerekir.
Sıvı Yakıt Brülörleri Çeşitleri
Sıvı yakıtlı brülörler çalışma prensibine göre aşağıdaki üç tipte imal edilmekte olup, bunlar oluşturulan standartlarla belirlenmiştir. 
- Tek kademeli sıvı yakıt brülörleri
- İki kademeli sıvı yakıt brülörleri
- Oransal kontrollü sıvı yakıt brülörleri
– Tek Kademeli Brülörün Çalışma Prensibi
Tek kademeli brülörler, sürekli tam kapasite durumunda çalışırlar. Brülörün kumanda panosu üzerindeki şalter, ağır yağ noktasına getirildiğinde ön ısıtıcı devreye girerek fuel-oili ısıtır. Yakıtın sıcaklığı alt limit termostatının ayarlandığı noktaya geldiğinde, motor çalışır ve yakıt pompası devreye girerek fuel-oili ısıtıcıya yollar. Yakıtın ısıtılmaya başlamasıyla elektrotlar arasında kıvılcım oluşmaya başlar.
Isıtıcıda ısıtılmış yakıt, borularda ilerlerken borularda bulunan soğuk yakıt by-pass hattı ve selenoid vana ile yakıt tankına gönderilir. Böylece boruların sıcak yakıtla dolması sağlanır. Bu işleme ön süpürme işlemi adı verilmektedir. Ön süpürme işlemi sırasında sistemde basınç olmadığından yakıtın, memeden çıkması söz konusu değildir.
Ön süpürme işleminin sonunda selenoid vana kapanır. Selenoid vananın kapanması sistemdeki basıncı arttırır. Yakıtın basıncı 10-12 atü değerine geldiğinde yakıt burun parçasında bulunan pistonun yay kuvvetini yenerek pistonu geriye iter, böylece yakıtın memeye gidiş yolu açılır. Yakıt basınçla memeden püskürtülürken parçalanır. Yakma havasıyla birleşerek yanma için gerekli olan ideal karışımı oluşturur. Elektrotlar arasında devam etmekte olan kıvılcımın yakıt/hava karışımını tutuşturmasıyla alev meydana gelir.
– İki Kademeli Brülörün Çalışma Prensibi
Çalışma prensibi tek kademeli brülörlerdeki gibidir. Ancak, burada iki çalışma kapasitesi vardır. Kazan üzerinde bulunan termostat ve presostatın ayarlanmış değerlerine göre sırasıyla 1. Ve 2. Kademeler devreye girer.
İki kademeli çalışmayı yürütebilmesi amacıyla, iki adet meme ve selenoid vanasının yanısıra, yakma havasını otomatik olarak ayarlayan servomotor vardır. Prensip olarak 1. Kademe kapasitesi kazan kapasitesinin %65’i kadar seçilmelidir.
– Oransal Brülörlerin Çalışma Prensibi
Oransal brülörde kapasite ihtiyacına göre kazan işletimi mümkündür. Isı ihtiyacı artınca, yakıt miktarı artar, buna bağlı olarak hava miktarı da artar. Isı ihtiyacına göre yakıtın ayarlanması, dönüş hattı üzerinde bulunan yakıt regülatörü ile yapılır. Dönüş yolundaki regülatör ne kadar çok kapatılırsa, memeden püskürtülen yakıt miktarı da o kadar çok olur.
Gaz Brülörleri Çeşitleri
Gaz yakıtlı brülörler kapasite kontrol şekillerine göre aşağıdaki üç tipte imal edilmekte olup, bunlar oluşturulan standartlarla belirlenmiştir.
– Tek Kademeli Gaz Brülörleri
Bu tip brülörler kullanılacak ısı yüküne bağlı olarak başlangıçta bir kere ayarlanır ve sürekli aynı miktarda yakıt yakılması söz konusudur. Bu tip brülörler on-off olarak çalışırlar. Çalışma sırasında hep maksimum seviyede yakıt tüketimine göre çalışırlar. Bu tip brülörler ya tam kapasitede çalışmakta ya da çalışmamaktadır.
– İki Kademeli Gaz Brülörleri
Bu tip brülörler başlangıçta belirlenmiş, bir minimum ve maksimum güç seviyeleri arasında çalışmaktadır. Brülör başlangıçta devreye girdiğinde, minimum güç seviyesinde çalışır. Daha sonra ısı gereksinimine bağlı olarak maksimum güce yükselir. Brülörün maksimum ve minimum noktalarda çalışması kazan termostatına bağlı olarak ayarlanabilmektedir.
– Oransal Kontrollü Gaz Brülörleri
Bu tip gaz brülörlerinde ısı yükünün değişimine bağlı olarak brülörün de gaz kapasitesi ayarlanabilmektedir. Belirli bir alt ve üst ısıl kapasite sınırları arasında çeşitli ısı yüklerinde çalışabilmekte ve böylece değişken ısı yüklerin
e daha iyi cevap verebilmektedir.
Oransal brülör, en pahalı kontrol sistemine sahip brülörlerdir. Bu tip brülörlerin sanayi tesislerinde olduğu gibi, ısı yükünün sürekli değiştiği ve kazan kapasitesinin de buna bağı olarak ayarlanması gerektiği tesislerde kullanılması önerilmektedir. Bu tip brülörlerin maksimum kapasitesinin %20’sine kadar kısılabilmesi mümkün olmaktadır. Bu brülörler daha yüksek kapasiteli sanayi tesislerinde kullanılmaktadır.
Kaynak : Demirdöküm Teknik Yayın No 7 Brülörler
26/02/2021