Brülör Çeşitleri Nelerdir
Çalışma prensibine göre, yakıta göre ve yakıtın cinsine göre sınıflanabilir. Brülör kelimesi İngilizce BURNER, Almanca BRENNER, Fransızca BRULEUR olarak kullanır. Dilimize Fransızca’dan geçmiş olup çok geniş kapsamda yakıcı anlamını taşımaktadır. Bu yakıcı kelimesini yani brülörün anlamını ve teknik özelliklerini düşünerek çeşitli sınıflarda kategorize etmek daha uygun olacaktır.
Brülör Çeşitleri Şeması
Brülörler çeşitleri için incelemeye çalışma prensipleri üzerinden başlayacağız.
Atmosferik Brülörler
Atmosferik yanma özellikle konutlarda şofben, kat kaloriferi ve fırınlarda yaygın olarak kullanılan yanma biçimidir. Sanayi kesimlerinde ise direk sıcak hava ve endirek sıvı ısıtma üreteçleri, özel kurutma fırınları ile pişirme ocaklarında kullanılır. Bu tip brülörler, basınçlı gazın bir lülede genleşmesi sırasında enjeksiyon prensibiyle çevresinden emdiği birincil hava ile karışarak yanmanın sağlanması ve termik olarak ısının yükselen gazlar yerine açık olan yakıcının altından emdiği ikincil hava ile yanması prensibiyle çalışır. Elle veya otomatik olarak ateşlenebilir. Termostatik ısı kontrol ve termoelektrik alev kontrollü tipleri vardır.
Atmosferik brülörler basit yapılı olmalarına karşın 500 kW’a kadar güçlerde kullanılmaktadır. Kazanla birlikte blok halde pazarlanmaktadır.
Atmosferik brülörler tam yükte %20 hava fazlalık katsayı ile çalışabilmektedirler. Düşük yüklerde ise, gaz debisine bağlı olarak hava miktarını ayarlamak mümkün değildir. Artan hava fazlalığına bağlı olarak kazan verimi düşmektedir. Özellikle mevsim geçişlerinde, düşük kapasiteli çalışan atmosferik brülörlü kazanların yakıt tüketimleri üflemeli brülörlü kazanlara göre daha yüksek değerlerde çıkmaktadır
Atmosferik hava ile çalışan brülörlerde gaz yakıt yakılırken alev sıcaklığını düşürmek için, ısı tutucu, özel alaşım metal veya seramik çubuklar bulundurulmalıdır.
Bu tip brülörlerde gaz basıncı konutlarda doğalgaz kullanımında 12 mbar, LPG için 4 mbar sanayi fırınlarında enjektör brülörleri ise 3 bar basınca kadar yükselebilmektedir.
Üflemeli Brülörler
Yakma havasının ek fanla basınçlandırılarak çok sayıda nozuldan yakma havasına verildiği brülörler bu adla anılmaktadır.
Yüksek bir hızla hava ve gaz karışarak türbülatörde bir dönme hareketi verilir yanma odasına gönderilir. Yanma olayı türbülatör önünde başlar ve yanma hücresinin içerisinde devam eder.
Üflemeli brülörlerde kullanılan türbülatör sürekli olarak hava ve yakıtı birleştirerek yanma stabilitesini sağlar, karışımı basınçla içeri doğru ittiğinden alevin geri tepmesini önler. Üflemeli brülörlerde kullanılan fan ortamdan yakma havasını sağlar. Bunun yanı sıra oluşturduğu basınç ile yanma hücresinin karşı basıncını da yener. Atmosferik brülörlere karşı önemli bir avantajıda, kapasite değişimine göre yakıt ve hava oranlarının ayarlanabiliyor olmasıdır. Bu nedenle değişik kapasitelerde, dolayısıyla değişik yüklerde kazan veriminde azalma olmadan çalıştırılması mümkündür.
Yıllık olarak bakıldığında üflemeli brülörler atmosferik brülörlere göre daha az yakıt yakar. Bunu kullananların da daha az para ödemeleri anlamına gelmektedir. Bu tip brülörlerde verimi yükseltmek amacıyla yakma havasının 20-400°C arasında yükseltilmesi mümkündür. Ayrıca kazan ve baca arasına ısı geri kazanım üniteleri konulması da mümkündür. Böyle bir durum üflemeli brülörlerde söz konusu değildir. Çünkü, üflemeli brülörlerde bacanın düzgün ve pürüzsüz olması istenir. Bu tip brülörlerin diğer bir avantajı da 30-45000 kW gibi geniş bir aralıkta çalıştırılabiliyor olmasıdır.
Kaynak : Demirdöküm Teknik Yayın No 7 Brülörler
19/01/2021